Dünyada Enerji ve Gıda Alarmı!
Dünyanın en önemli enerji ve gıda tedarikçilerinin savaşı piyasaları karıştırdı. Gaz fiyatı yüzde 40 arttı. Petrol 103 doları gördü. Şubat başında 750 dolar olan buğday 920 doları aştı. Avrupa’nın enerjisinin üçte biri Rusya’dan gidiyor.
Ukrayna ve Rusya, dünyaya toplam 120 milyon ton hububat ihraç ediyor. Gemi seferlerinde aksamalar başladı. Gıda ve enerjide arz korkusu tavan yaptı.
Rusya’nın Ukrayna’ya askerî müdahalesi, küresel ekonomi cephesinde de endişeyle takip ediliyor. Dünya borsalarında büyük düşüşler yaşandı. Rus borsasında kayıplar gün içinde yüzde 50’yi aştı. Dolar/ruble paritesi de 90’a yaklaşarak bütün zamanların zirvesini gördü.
Enerji ve gıda emtiaları da yükselişe geçti. Bölgeden gelen haberlerin ardından Avrupa’da mart vadeli kontratlarda doğalgaz fiyatları yüzde 40’a yakın artış gösterdi. Brent petrolün varil fiyatı da 2014’ten bu yana ilk defa 103 doları gördü. Rus enerji şirketi Gazprom, sözleşmeler doğrultusunda Ukrayna üzerindeki hatlardan doğalgaz sevkiyatına devam edildiğini duyurdu. Rusya, Avrupa’nın ithal ettiği doğalgazın yaklaşık üçte birini temin ederken, söz konusu sevkiyatların yaklaşık yüzde 25’i Ukrayna üzerinden gönderiliyor.
Bu arada ABD emtia piyasalarında işlem gören ve şubat başında 750 dolar civarında bulunan buğday fiyatları, dün yüzde 5’in üzerinde primle 920 doların üzerine çıktı.
İŞTE GIDADA RAKAMLAR
- Küresel buğday ihracatı 200 milyon ton civarında… Bunun yüzde 30’una denk gelen 60 milyon tonluk ihracat, Rusya ve Ukrayna tarafından yapılıyor.
- Dünya ayçiçeği tohumu ihracatının yüzde 32’sini oluşturan 1,25 milyon tonluk bölümü, iki ülke tarafından gerçekleştiriliyor.
- Ayçiçeği yağı (mamul) ihracatının yüzde 80’ini iki ülke karşılıyor.
- Mısır ihracatında iki ülkenin payı, 38 milyon tonu buluyor. (Dünyada toplamın yüzde 19’unu oluşturuyor.)
- Yine dünya arpa ihtiyacının yüzde 31 gibi oldukça yüksek bir kısmını (10,5 milyon ton) Rusya ve Ukrayna karşılıyor.
SEVKİYAT AKSIYOR
Bölgeden gelen son haberlere göre gıda yüklü gemilerin seferlerinde aksamalar yaşanıyor. Rusya’nın, Azak Denizi’ndeki ticari gemilerin hareketini askıya aldığını duyurmasının ardından tahıl endüstrisinde tedarik endişesi tavan yaptı. Bölgedeki tahıl üreticileri de bütün gemilerin Azak Denizi’nde beklediğini doğruladı.
Öte yandan savaşa kalkışan her iki ülkenin kendi ihtiyacını düşünerek, ihracat sınırlamasına gitmesi bekleniyor. Savaşın büyümesi hâlinde mevcut ekim alanlarının ve yaklaşan ekim planlarının da zarar görmesinden korkuluyor.
Dünyaya toplam 120 milyon ton civarında hububat ihracatı gerçekleştiren bu iki ülkede yaşananlar; buğday, arpa, mısır ve ayçiçeği fiyatlarını yukarı sürüklüyor. Bu sebeple yaşanan olumsuzlukların, dünyanın tamamını etkilemesinden korkuluyor.
TÜRKİYE İYİ DURUMDA
Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği Avrasya Başkanı Eren Günhan Ulusoy, Türkiye’nin buğdayda net bir şekilde kendisine yeten bir ülke olduğunu belirterek “Yeni buğday hasadı mayısta başlayacak. Bu zamana kadar Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) depolarında yeterli miktarda buğday, sanayicilerimizde de un var. Küresel anlamda bir tedirginlik için daha erken ve dünya, sıkıntı çekmeden bu yılı rahatlıkla atlatabilir” dedi.
ŞİRKETLER TEYAKKUZDA
Turizm gelirleri içinde Rusların ortalama 5 milyar dolar, Ukraynalı turistlerin 2 milyar dolarlık payı bulunuyor. Önceki rezervasyonlar devam ediyor. Ancak bir haftadır iki ülkeden yeni rezervasyon yok. TÜRSAB Başkanı Firuz Bağlıkaya “Mart ayının ortalarına kadar sıcak çatışma durumları toparlanır ve görüşme safhasına geçilirse, o zaman turizmde bir sıkıntı yaşamayacağımızı düşünüyorum” dedi.
İNŞAATÇILAR DURDU
Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren; Türk müteahhitlerinin, 3 milyarı Ukrayna, 21 milyarı Rusya olmak üzere iki ülkede toplam 24 milyar dolarlık inşaat projesi yürütüldüğünü söyledi. Eren “Rusya’daki şantiyelere olumsuz bir yansıma olmadı. Ukrayna’da olağanüstü hâl var. O yüzden şantiyeler kapalı ve insanlar bekleyişte” dedi.
LOJİSTİKTE AKSAMA
THY, Ukrayna hava sahasının kapatılması sebebiyle bu ülkeye bütün seferlerini iptal etti. Sakarya ve Zonguldak’tan Ukrayna’ya Ro-Ro seferleri ilk etapta yarı yarıya azaltıldı. İhracat ürünleri limanlarda bekliyor. Uluslararası Nakliyeciler Derneği; 300’e yakın Türk tırının bölgede olduğunu bildirdi. Bu tırların büyük bölümü Rusya’ya gitmek üzere yola çıkmıştı. 10’dan fazla Türk sahipli gemi de bölgede mahsur kaldı. Tır ve gemiler için tahliye çalışmaları başladı.
HAZIR GİYİM KAPANDI
Ukrayna’da şubeleri bulunan Türk markaları LC Waikiki, De Facto, Colin’s ve English Home gibi markalar, toplamda 200’e yakın mağazayı güvenlik sebebiyle kapattı.
İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe, hazır giyim sektörünün 2021’de Rusya’ya 286 milyon dolar, Ukrayna’ya 173 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiğini kaydederek “Savaş ortamının uzaması hem ihracatımızı hem turizm yoluyla iç pazardaki satışlarımızı olumsuz etkileyecektir” dedi.
GEREKEN BÜTÜN TEDBİRLER ALINACAK
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada; Rusya’nın Ukrayna’ya askerî müdahalesi kapsamındaki gelişmelerin yakından izlendiği ifade edildi. Bakanlık, muhtemel ekonomik ve finansal etkilerinin, tarım, turizm, dış ticaret, enerji ve müteahhitlik dâhil her boyutuyla ve ilgili bakanlıklarla istişare içinde takip edildiğini; bu süreçte gereken bütün tedbirlerin kararlılıkla alınacağını duyurdu.
Piyasalardaki hareketlilikle ilgili olarak da Bakanlık “Uluslararası finansal piyasalarda bu gerginliğin sebep olduğu oynaklıklara karşı vatandaşlarımızın Türk lirası ve Türk lirası cinsi varlıklara olan güveninin devam etmesinin ve riskli pozisyonlar almaktan kaçınmalarının, her açıdan önemli olduğu değerlendirilmektedir. Yakın zamanda manipülatif söylemlere itimat ederek oldukça riskli pozisyonlar alan vatandaşlarımız, önemli mali kayıplarla karşı karşıya kalmıştır” uyarısında bulundu.
Postaktuel